MUSTAFAKÖY'ÜN BAĞLI OLDUĞU ÇAYBAĞI NAHİYESİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

 Çaybağı 30 köyü ve 36 mezrası olan bir keban baraj gölü yarımadasıdır.

                            ÇAYBAĞI BUCAĞININ TARİHİ

 Çaybağı Bucağı, Sümerler, Subarular, Hurriler, Hittitler, Asurlular ve Urartuların hakimiyetinde kalmıştır.

           Çaybağı Urartulardan sonra bölge tarihi itibariyle İskitler, Medler, Persler, Partlar, Romalılar, Sasaniler, Bizanlar, Müslüman Araplar, Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Büveyoğulları ve Mervanilerin hakimiyetinde kalmıştır.  Selçuklular, Çubukoğulları, Dulkadiroğulları, Akkoyunlular ve Sefavilerinde hakimiyetinde kalan Çaybağı ve Palu, Yavuz Sultan Selim zamanında 1515 yılında Osmanlı Hakimiyetine girmiştir. 

        Çaybağı yıllarca Palu ilçesine bağlı bucak merkezi iken 1988 yılında Kovancıların ilçe yapılması  ile bu ilçeye bağlanmıştır.    

 ÇAYBAĞI KÖYÜNDE YAŞIYAN SEFKAR BABA (Seyyid İbrahim)

                 Bölge halkınca Sefkar Baba adıyla maruf olan zatın adı Seyyid İbrahim'dir. Bu zat Peygamber soyundandır. Edinilen bilgilere göre Abbasi Halifelerinden Harun Reşid döneminde Irak'ın kuzey kesiminde bulunan Sefkar kâriyesinden irşad
maksadıyla göç edip Anadolu'nun Diyarbakır mıntıkasında bulunan Maden'e bağlı Katulan'a yerleşir. Daha sonra bir müddet Palu Çaybağı'nda ikamet eder. 1250-1350 tarihleri arasında Karakoçan'ın Demirdelen (Kafan) Köyü'nde ikamet eder. Orada medfundur. Kabri halk tarafından ziyaret olarak değerlendirilmekte olup aynı zamanda kabrinin olduğu orman mesire yeri olarak da kullanılmaktadır. Kulu Baba ile kardeş oldukları söylenir

ÇAYBAĞI BUCAĞI'NIN ÇOĞRAFİ DURUMU

        Çaybağı Dünya yer küresinin 38-41 derece kuzey enleminde,39-37 derece doğu boylamı üzerinde yer almaktadır.   

         Çaybağı Bucağı; Doğu Anadolu Bölgesinin güney batısında ve yukarı fırat havzasında yer almakta olup, Doğuda Kovancılar ve Mazgirt  ilçeleri batıda Keban baraj gölü,Güneyinde Keban baraj gölü,Kuzeyinde Munzur ve Peri çaylarının aktığı keban baraj gölü ile çevrili 30 Köy ile bu köylere bağlı 36 mezarası vardır.Keban baraj gölü içinde Yeşildere Esenkavak, ağcakent, Altınkum, Uzunova, Uzunova mezrası ve Hacımekke köyleri kalmıştır.Bucak Merkezi ve bağlı olan köylerde adrese dayılı nüfus kayıt sistemi sonuçlarına göre 3.897 kişi yaşamaktadır.Yaz aylarında bu nufus 8000 kişiyi bulmaktadır.

           Çaybağı köyüdeki Korik dağından güneşin Keban baraj gölündeki batışı muhteşem bir görünüm arz etmektedir. Bunun için görülmeye değerdir.

          Çaybağı bucak merkezi Elazığ'a 76 Km.Kovancılar İlçesine 28 km. mesafededir.  

  ÇAYBAĞI BUCAĞI'NA BAĞLI OLAN KÖYLER

          Çaybağı Nahiyesinin köyleri ; Çaybağı (Çakçur ) , Aşağıköse, Avlağı, Bağgülü (Mürükan), Çatakbaşı (kızılan), Çelebi, Değirmentaşı (Piyadan), Ekinbağı (reşan)Valifahribey,Fahribeymezrası,Gülçatı( kirveköy), Hacımekke, Hacısam, İğdeli (sorikan), Kacar, Kolluca (Pirikan), Kuşağacı (Veyis), Kuşçu, Mustafaköy, Osmanağa, Salkımli(Angüran),  Soğanlı (Karahıdo), Sürekli (Kuran), Taşören, Topağaç (Pafikan), Uyandık (Muşoğlu), Uzunova, Yenidam (Cafikan), Yeşildere (kilise) ve Yukarıkazanlar köyleri olmak üzere 30 köyü bulunmaktadır.

 ÇAYBAĞI KÖYLERİNE BAĞLI OLAN MEZRALAR

      Çaybağı köyünün Altınkum (kinar) ve Yıldızlı (mustafaağa) mezraları,Aşağıköse köyünün Yukarı köse mezrası, Çatakbaşı köyünün Mirmehmet ve Gölbaşı (ağcakent) mezraları,Çelebi köyünün Selim ve Sultanbağı mezraları, Bağgülü (Mürükan) köyünün Bülbül,Mercan ve Bayram mezraları, Ekinbağı (reşan) köyünün Mollahasan mezrası, Vali Fahribeyköy (kengelli) köyünün Tepeyurt (Hulmaç) mezrası, İğdeli (Sorikan) köyünün Sütpınar (bemal) mezrası, Kacar köyünün kacar mezrası (izzettin ağa mezrası), Kuşçu köyünün Arılar (Başeret) mezrası, Soğanlı (Karahıdo) köyünün Yalıntaş (Aloş), Sarıçoban (Hayta), Topraklı (hoşi),Tanrıverdi (Kelem), Tapanlı (Sori),Teknecik (Tılolik), Dilekli (Yukarı tılolik), Kırgıl, Levent mezraları, Topağaç köyünün Güneşli (beroç) mezrası, Uyandık köyünün Mutluca (Gülamir), Dörtyol (Karo kömü), Kuşaklı, Kopuzlar (Şeyho), Giyimli (Tirko) ve Karacalan (kuruçalan) mezraları, Uzunova köyünün Uzunova mezrası, Yeşildere (Kilise) köyünün Esenkavak (Bestek) ve Hacı Yusuf kömü ,Koçak  kömü ve Demirbaş (ferho ) kömü mezraları bulunmaktadır.Çaybağı bucağı ve bağlı olan köylerin  tam  36 mezrası vardır.

 ÇAYBAĞI BUCAĞI VE BAĞLI OLAN KÖYLERİN  2007 YILI NUFÜSLARI

              Çaybağı (128), Aşağıköse (99), Avlağı (331), Bağgülü(Bülbül)(86), Çatakbaşı(kızılan)(108), Çelebi (125), Değirmentaşı (Piyadan)(21), Ekinbağı(Reşan)(135), Vali Fahribey (327), Fahribeymezrası(104), Gülçatı(Kirveköy)(373), Hacimekke (98), Hacisam (88), İğdeli (Sorikan)(130), Kaçar(95), Kolluca(Pirikan)(93), Kuşağacı (Veyis)(60), Kuşçuköy (246), Mustafaköy (109), Osmanağaköy (81), Salkımlı(Anguran)(74), Soğanlı(Karahıdo)(83), Sürekli (Kuran)(42), Taşören (238), Topağaç (pafikan)(357), Uyandık(Muşoğlu)109, Uzunova(51), Yenidam(Cafikan)(29), Yeşildere(Kilise)( 21), Yukarıkazanlar(56) olmak üzere Çaybağı bucağının toplam olarak nüfusu  3.897 kişidir. 

               Çaybağı bucağından yaklaşık olarak 4.500-5.600 aile göç etmiştir. En fazla göç  Elazığ,İstanbul ve Adana illerine yapılmıştır.

ÇAYBAĞI BUCAĞINA  BAĞLI OLAN KÖY MUHTARLARIN İSİMLERİ

             Çaybağı köyü muhtarı Rasim SERTKAYA, Aşağıköse köyü muhtarı Ahmet KÖSE, Avlağı köyü muhtarı Bayram BALCI, Bağgülü köyü muhtarı M.sait CAN,  Çatakbaşı köyü muhtarı Yüksel AKDENİZ, Çelebi köyü muhtarı Necat ERCAN, Değirmentaşı köyü muhtarı Zülfü ÇİÇEK, Ekinbağı köyü muhtarı Cumali YILMAZ, Valifahribeyköyü muhtarı Selami SARIPOLAT,Fahribey mezrası köyü muhtarı Mikail KILIÇ, Gülçati köyü muhtarı Nihat ÖZCAN, Hacımekke köyü muhtarı Yavuz YILDIRIM, Hacısam köyü muhtarı Hayrettin YILMAZ, İğdeli köyü muhtarı Mehmet DOĞAN, Kaçar köyü muhtarı F.Ahmet DEMİRELLİ, Kolluca köyü muhtarı Cengiz YILDIRIM, Kuşağacı köyü muhtarı Musa ULUCAN, Mustafaköy köyü muhtarı Fettah DEMİRELLİ, Osmanağa köyü muhtarı Murat KAYA, Salkımlı köyü muhtarı Orhan KARAKAYA, Soğanlı köyü muhtarı Zülfü ORMAN, Sürekli köyü muhtarı Murat YILMAZ, Taşören köyü muhtarı Fövzi BALCI, Topağaç köyü muhtarı Ahmet BULUT, Uyandık köyü muhtarı Yaşar CANKARA, Uzunova köyü muhtarı Mahmut DEMİREL, Yenidam köyü muhtarı Mustafa ŞAHİN, Yeşildere köyü muhtarı Sezai DEMİR, Yukarıkazanlar köyü muhtarı Ömrü DEMİRELLİ'dir

  ÇAYBAĞI'NIN  BİTKİ ÖRTÜSÜ

               Çaybağı  bucağının dağlarında yer yer meşe korukları,çedene ağaçları,badem,alıç ve yabani armut ağaçları vardır.Dağları genellik çıplak bir görünüm arzetmektedir.Dere boylarında bağlar ve bahçeler vardır.Bu bağ ve bahçelerde dut,söğut,kavak ve diğer meyve ağaçları ile üzüm bağları  bulunmaktadır.

                Çaybağı köyü tüzelkişiliği adına Soğanlı (karahıdo),Uyandık (muşoğlu) köylerinin bulunduğu mıntıkalarda 5000 dönüm büyüklüğünde meşe ormanı bulunmaktadır.Salkımlı (Engören ),Mustafaköy,Ekinbağı (reşan) köylerinin bu mıntalarda köylerine ait meşe ormanlığı bulunmaktadır.

 ÇAYBAĞI BUCAĞINA BAĞLI OLAN ORMAN KÖYLERİ

                   Aşağıköse köyü , Bağgülü köyü (bülbül), Değirmentaşı köyü (piyadan) , İğdeli köyü (sorikan) , Kuşağacı köyü (veyis), Soğanlı köyü (karahido), Sürekli köyü (kuran), Uyandık köyü (muşoğlu) ,Yenidam köyü(cafikan) ,Yeşildere köyü (kilise), Yukarıkazanlar köyü olmak üzere 11 köy ve bunların mezraları orman köyleri olarak Çevre ve  Orman Bakanlığınca ilan edilmiştir.

 ÇAYBAĞI BUCAĞINDAN KEBAN BARAJ GÖLÜNE AKAN DERELER

              Çaybağı köyü ve  bağlı olan diğer köylerde şu dereler bulunmaktadır.Hacı Yusuf kömünden gelip Yeşildere köyünü geçtikten sonra Keban baraj gölüne  akan  dere,Osmanağa köyünden gelip Esenkavak(Bestek) köyünde baraja akan dere,Çatakbaşı (Kızalan)köyünden gelip Ağcakent köyünde baraja akan dere,Mirmehmet köyünden gelip Çaybağı mezrası olan Yıldızlı (Mustafaağa) kömünden geçip Altınkum(Kinar)mezrasında baraja akan dere,Çaybağı köyünden Uzunova köyünde baraja akan dere,Mustafaköy ve Salkımkılı köylerinden Uzunova Mezrasında baraja akan dere,Hacimekke köyünden gelip gülüşkür köprüsünün altında baraja akan  dere,   Hacısam köyünden gelip gülüşkür köprüsünde baraja akan dere, olmak üzere Çaybağı bucağından 8 dere Keban baraj gölüne kış yaz suyunu akıtmaktadır.Çaybağı köyleri genellikle bu dere boyları üzerinde kurulmuştur.

 ÇAYBAĞI'NIN EKONOMİSİ
         
       Çaybağı halkının başlıca gelir kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Çaybağı ve diğer köylerinde Buğday,Arpa,Mercimek ve Nolut gibi ürünler yetiştirilmektedir.Bağcılık , meyvecilik ve sebzecilik de yapılmaktadır. Çaybağı, Elazığ’ın sebzesinin bir kısmını üretmektedir. Bu yörenin dolmalık biberi çok özeldir.Güneyinde,batısında ve kuzeyinde Keban baraj gölü olması nedeniyle balık da avlanmaktadır. Köyün dağlarda bulunan çedene (bıhtım) ağaçlarına Antep fıstığı aşısı yapılmış ve bu fıstıklar 20-25 yıldır ürün vermektedir.Çaybağı Bucağının mirmehmet , Valifahribeyköyü,Kaçar ve osmanağa köyülerinin ortasında  Çaybağı  süt fabrikası mevcut olup,ekonomik nedenlerle çalışmamaktadır.

         Çaybağı köyünün Altınkum (kinar)mezrasında, Ağcakent, Esenkavak, Osmanağa ve Yeşildere köylerinin dağlarında Işkın (rebes) dinilen bitki yetişmektedir.Bu bitkinin tadı ekşi olup,her yıl Nisan ve Mayıs aylarında doğal olarak kendiliğinden yetişmektedir.Hem çiğ olarak yenildiği gibi yemeği de yapılmakta ayrıca ışkin'nın kökünün kurutularak çay olarak içilmesi halinde şeker hastalığına çok iyi gelmektedir.

                         ÇAYBAĞI'NIN YOLU

         Çaybağı yolu  Gülüşkür köprüsünü geçtikten sonra Hacısam köyünden, diğer yolu ise Kovancılara varmadan Akmezra köyünden olmak üzere iki yolu bulunmaktadır. Her ikisi de  asfalt kaplama yoldur.Çaybağı mezrası olan mustafaağa 'nın(altınkum) yolu bu yıl köydes projesi kapsamında yapılmaktadır.Çaybağı bucağı Keban barajının yapılmasından sonra güneyi,batısı ve kuzeyi Keban baraj gölü ile çevrili bir yarım ada durumundadır.Bunun için bu bölgeye Çaybağı yarımadası denilmektedir.

   ÇAYBAĞI'NIN OKUL DURUMU
          Çaybağı’na 1934 yılında ilkokul yapıldığı 2005 yılına kadar 34  köy ve 30 mezra'dan öğrencilerin Çaybağı ilk okulunda eğitim ve öğretim gördükleri,Çaybağı ilkokulunun ilk öğretmeni azeri asıllı milli şair Elmas Yıldırım'dır.1968 yılında da Çaybağı Orta  Okulu faaliyete geçmiştir.Çaybağı Orta Okulunun ilk öğretmenleri Hüseyin Şentürk ve Yüksel Dülgeroğlu (Feroğlu)' dur.İlköğretim okulları 8 yıla çıkartılınca ortaokulla ilk okul birleşerek 2005 yılında kadar burada eğitim ve öğretim yapılmıştır.Ancak iki yıldan beri Nahiye merkezi olan Çaybağı köyünde öğrenci sayısının azalması nedeniyle eğitim ve öğretim taşımalı olarak Avlağı Köyündeki 8 yıllık ilköğretim okulunda yapılmaya başlanmıştır. 

         Çaybağı'nın  Fahribey, Fahribeyköymezrası, Gülçatı(Kirveköy), Topağaç(pafikan), Ekinbağı(reşan),  Taşören, Kuşcu, Uyandık(muşoğlu) köylerinde 5 yıllık İlköretim okulları eğitime devam etmektedir.Bu köylerdeki öğrenciler diğer 3 yıllık eğitimlerini taşımalı olarak Avlağı köyünde görmektedirler.Okulu bulunmayan diğer köylerdeki öğrenciler taşımalı olarak Avlağı Köyü İlköğretim okulunda eğitim ve öğretim görmektedirler.

 YOL, SU,
 ELEKTRİK VE TELEFON

         Köydeki Yeni binalar betonarme olup.eski evleri ise Kerpiçle yapılmıştır. Çaybağı merkezinde su,elektirik,telefon mevcut olup, kanalizasyonu yoktur.Köyün içindeki sokaklar asvalt veya parke taşı henüz yapılmamıştır.KÖY-DES projesi ile yapılmasını bekliyorlar.Köyün yukarı ve aşağı mahallede olmak üzere iki çeşmesi vardır.Köyün evlerine içme suyu verilmiştir.

ÇAYBAĞI  KUR'AN KURSU VE KÖY KONAĞI 

        Çaybağı köyünde kur'an Kursu binası vardır.Binlerce  hafız yetiştiren bu kuran kursu, şu anda öğrenci yokluğundan dolayı eğitime kapalıdır.Kuran kursu yapma ve yaşatma derneği l973 yılından bugüne kadar görevine devam etmektedir.

        Bir de 2007 yılında köylüler tarafından  köy konağı yapılmış burası aynı zamanda cenaze evi olarak kullanılmaktadır.Köyün resminde görüldüğü üzere minareli camiisi bulunmaktadır.

ÇAYBAĞI BUCAĞI HALKININ İSTEKLERİ

            Çaybağı bucağını küçük bir yer olarak düşünmemek gerekir.Bağlı köy ve mezraları ile Türkiye’deki bir çok ilçenin sınırlarından daha büyük bir alana sahiptir.Çaybağı yarım adasının Elazığ ile olan ulaşımı bugüne kadar geciktirilerek halkı mağdur edilmiştir.

             Çaybağı ve bağlı 30 köy ve 36 mezra halkı şıhhacı köyü-Uzunova köyü arasında (keban baraj gölü üzerinde)feribot iskelesinin en kısa zamanda hizmete girmesini istemektedirler.

         En önemlisi de Kıraç-ilemi ile Çaybağ ulaşımını sağlıyacak köprünün yapılarak Çaybağı yarım adasındaki köylerin Elazığ ile olan  mesafeyi kısaltacaktır.Çaybağı'nın kaderi bu iki yolun yapılmasına bağlı bulunmaktadır.

KAYNAK: ÇAYBAĞILI FUAT YILDIRIM